100 jaar bewoners van de Scheveningselaan 136

Door Theo van Os

Wie door de Scheveningselaan wandelt, zal bij nummer 136 zeker even stilstaan. Hier staat een 100 jaar oude vrijstaande villa van het type landhuis leigedekt. Een originele 'Duikervilla', hoewel dat natuurlijk een ontwerp was van de architecten Duiker en Bijvoet.
Sinds 2020 zijn Pennie en Michael Arbouw de trotse eigenaars, die de woning van Pennie’s moeder, Mariël van der Horst, hebben overgenomen en prachtig opgeknapt. Gelukkig mét behoud van de originele details die nog in het huis aanwezig waren, zoals de klopper en de kenmerkende buitenkant. 
Wanneer je de foto bekijkt, dan lijkt deze vorige week genomen te zijn. Oké, het is zwart/wit, maar het is hetzelfde huis, alleen 100 jaar geleden!
Lees hier het unieke verhaal over de allereerste én de huidige nieuwe bewoners van de Scheveningselaan 136.

Kijkduin in aanbouw

In de zomer van 1922 is het villapark Kijkduin nog één grote bouwplaats. Het bouwbureau Joh. D. Van der Houwen heeft hier een stuk grond van 17 ha aangekocht van het landgoed Meer en Bosch om er een villapark te bouwen, als antwoord op de vol in gang zijnde verstedelijking van Den Haag: ‘De drang “ naar buiten” wordt door onze stadsmenschen steeds sterker gevoeld. De stad, het stadshuis, onthouden ook velen juist datgene, waaraan zij zoo dringend behoefte hebben: frissche lucht in een rustige omgeving’, zo begint de fraaie wervingsbrochure van het bureau, om even verder te vervolgen met: ‘Aan den voet der Noordzee-duinen stichten wij een groot villapark van landhuisjes en cottage’s, die hun bezitter tot een vrij en gelukkig mensch maken, want ze schenken hun landelijke rust, de sterkende adem der zee en het kostelijk aroma van het bosch.’

Het is een bedrijvigheid van jewelste en een komen en gaan van metselaars, timmerlui, tegelzetters, rietdekkers, loodgieters, stratenmakers en steensjouwers. Een werkspoor zorgt voor het vervoer van de bouwmaterialen vanaf de Zeestraat, naar de achterste bouwlocaties.
De eerste 36 woningen worden gerealiseerd in het gedeelte, begrensd door de Duinlaan, Meer en Boschlaan, Scheveningschelaan en Katwijkschelaan. Het rijtje langs de Scheveningschelaan (nog mét 2 x sch!) als een van de eersten. Deze zijn in de loop van de zomer 1922 gereed, zo blijkt althans uit de fraaie fotomontage van dit gedeelte van de Scheveningschelaan uit de wervingsbrochure van Bouwbureau Van der Houwen uit maart 1923.

Moeizame start

Na een jaar bouwen zijn 74 van de geplande 126 woningen klaar, allemaal aan de noordkant van de Zeestraat. De animo voor de woningen is er wel, maar de broers Van der Houwen hebben de grootste moeite om de woningen aan de man te krijgen. Aan de PR en publiciteit ligt het niet. Regelmatig worden journalisten van dag- en weekkranten uitgenodigd om verslag te doen van de bouw van het ‘idyllische plekje achter de duinen’. De fraaie wervingsbrochure Villadorp Kijkduin moet nieuwsgierigen over de streep trekken. Maar helaas, ondanks de idyllische ligging blijft de belangstelling uit. Want juist die ligging blijkt de grootste hindernis: een slechte verbinding met Den Haag (de reis per openbaar vervoer, via Loosduinen, en de tram naar het centrum van Den Haag duurt bijna 50 minuten), is voor veel Haagse gezinnen niet te doen, ondanks de talloze tevergeefse pogingen van de broers Van der Houwen om de gemeente Den Haag er toe te bewegen iets aan de verbindingen te doen.

Toch wagen enkele gezinnen de ‘oversteek’ naar het afgelegen Kijkduin. We kennen al het verhaal van het gezin Claus (Noordwijkschelaan 8) en het gezin Kortman (Zandvoortschelaan 18), maar ook van de kunstenaars (Lajos d'Ébneth), schrijvers (Clara Eggink en J.C. Bloem) en diverse bekende en minder bekende artiesten. Zij zien Kijkduin juist een prachtige plek om hun creatieve ideeën te voeden.

Het gezin Hendriks komt naar Kijkduin

Net als de familie Kortman, komt in 1923 ook het jonge gezin Hendriks naar Kijkduin. Zij betrekken de vrijstaande woning aan de Scheveningschelaan 136. Op de foto uit de wervingsbrochure is het rijtje woningen langs de Scheveningschelaan goed te zien (4e huis van rechts).

Piet Hendriks en Cor Giezeman zijn in 1918 getrouwd en wonen aanvankelijk aan de Haagweg nr 293 in Loosduinen. Hij is tuinder in Monster met een eigen bedrijf, die hij samen met 2 broers heeft overgenomen van zijn ouders. Zij krijgen in 5 jaar 5 kinderen: Piet, Kees, Jan, Lenie en Riet. Het gezin is dus al vrij groot, als zij besluiten om in 1923 naar het splinternieuwe vrijstaande landhuis op Kijkduin te verhuizen, waarschijnlijk aangetrokken door de wervende teksten van de brochure.

Gezinsuitbreiding

Kennelijk zorgt de gezonde zeelucht en de prachtige villa’s – althans volgens diezelfde wervingsbrochure van Van der Houwen – voor ‘gezonde mannen, frissche vrouwen, blozende kinderen en gelukkige gezinnen’. Na dochter Riet worden achtereenvolgens Hennie, Beppie, Nel en Sjaan geboren. Echter, voor vader Piet gaat het verhaal niet op; geheel onverwachts overlijdt hij in april 1929, juist op het moment dat moeder Cor in verwachting is van de 10e baby, Laurensius Marie, oftewel Lauri.

De foto met alle kinderen op het muurtje is kort na de geboorte van Lauri genomen bij het huis aan de Scheveningschelaan. Van ‘gezonde mannen’ en ‘frissche vrouwen’ is op dat moment geen sprake meer, laat staan een gelukkig gezin. Voor moeder Cor volgt een zwaar bestaan, waarin zij alle eindjes aan elkaar moet knopen om het gezin te onderhouden, want iedereen woont nog thuis.
Een van broers van Piet Hendriks, Laurens (naar wie de jongste is vernoemd), was samen met zijn zus Marie in 1929 ook naar Kijkduin verhuisd, naar de Scheveningschelaan 114, schuin tegenover de Kijkduinschool. Hij schijnt het gezin bij te staan in die moeilijke periode na de dood van zijn broer. Ook de dochter van een andere broer, tante Drien, trekt in bij het gezin om te helpen bij het huishouden en de opvoeding.

Noodgedwongen verhuizing

In 1935 moet moeder Cor noodgedwongen verhuizen, omdat de huur niet meer is op te brengen, ook niet met de steun van haar zwager. Zij komt terecht op een kleine bovenwoning aan het Notenplein, met alle tien kinderen. In de oorlog gaat het hele gezin naar ’s Gravenzande. De jongste van de kinderen, Lauri, is tijdens de oorlog verdronken.

De twee oudste broers, Piet en Jan, hebben na de oorlog een eigen tuinderij opgezet in het Westland. Die van Jan Hendriks bestaat nog steeds en is nu een bekende bloemenkwekerij.
Moeder Cor is op 27 juli 1960 overleden op slechts 68-jarige leeftijd.

Speurwerk naar de familie Hendriks

Het voorgaande verhaal van het gezin Hendriks is opgetekend dankzij het speurwerk van de broers Rob en Ad Jansen, beiden uit Zoetermeer en zoons van Beppie Jansen-Hendriks, inderdaad de 7e in de rij van kinderen van Piet en Cor Hendriks. Ad Jansen is als hobbyfotograaf actief voor het Historisch Genootschap Zoetermeer en heeft een zeer fraai fotoboek over de geschiedenis van Zoetermeer op z’n naam staan. Broer Rob is amateur historicus en heeft de gehele familiegeschiedenis van vaders kant in kaart gebracht en is nu bezig met moeders’ kant.

Zo kwamen zij in 2021 in hun zoektocht naar de familiegeschiedenis van moeders kant, voor haar ouderlijk huis te staan aan de Scheveningselaan, op het moment dat daar de verbouwing in volle gang was. Met de oude foto’s in hun hand raakten zij in gesprek met de nieuwe bewoonster Pennie Arbouw, die de beide broers direct uitnodigde om de woning te bekijken en te vertellen over de geschiedenis van haar huis. Een verbinding met de eerste en de laatste bewoners van de 100 jaar oude woning was gelegd!

Het droomhuis

Sinds 2020 is Pennie Arbouw trotse eigenaresse van woning. Daarvóór heeft haar moeder Mariël van der Horst er 27 jaar gewoond, waarvan vele jaren met haar man Jacques van Nieuwkerk.

In het prachtig verbouwde huis zitten we aan tafel met Pennie, haar moeder en de broers Ad en Rob Jansen. Gebogen over foto’s en krantenartikelen uit vervlogen tijden komen de verhalen los van de oud-bewoners. Je kunt je haast niet meer kan voorstellen, dat we in hetzelfde huis zitten waar bijna een eeuw geleden nog een gezin met 10 kinderen heeft gewoond.

Pennie’s moeder heeft het huis in 1993 kunnen kopen. Zij vertelt hoe dat toen is gegaan en hoeveel geluk ze hebben gehad: “In 1992 ben ik met Jacques getrouwd. Beiden waren we 6 jaar gescheiden en gingen op zoek naar een huis om samen een toekomst op te bouwen.”

“Voor de oorlog hadden Jacques’ opa en oma een tweede huis aan de Katwijkschelaan 8 (nu t/o nr 65). Hij kwam daar vaak in de weekenden op bezoek en speelde altijd in deze buurt. Toen was hem dit huis al opgevallen. Hij vond het zo’n leuk huis en heeft altijd gezegd dat hij er ooit zelf in wilde wonen!”

Een ongezien bod

“Nou, die wens is uitgekomen! In februari 1993 keken we in de huizenkrant en laat daar nou het droomhuis te koop staan (zie advertentie). ‘Sunny Home’ heette het. Maar helaas, er lag al een bod. Lang heeft hij er niet over nagedacht, hij stapte bij de makelaar naar binnen riep heel hard of Van Vliet er was, die was er, en deed er een bedrag bovenop, ongezien. Van Joost van Vliet moesten we eerst gaan kijken en er bij een kopje koffie over nadenken. Dat was snel gedaan, kijken, koffie op de boulevard en terug, en we hadden het huis gekocht!”

“Van buiten zag het er mooi en origineel uit, van binnen was het wel wat anders. Alles met bruine houten schrootjes afgetimmerd, met nog de originele indeling van kamers en keuken. De slaapkamers lagen achter elkaar, je moest door de ene slaapkamer, naar de andere! Het enige wat echt was veranderd, was de garage, die de vorige eigenaars, de familie Veldhoen, er in 1950 aangebouwd hadden. Die familie had het huis eerst gehuurd, zoals zoveel Kijkduiners in die tijd, en later als een van de weinigen kunnen kopen.”

“De verbouwing duurde wel een tijd en we zijn er pas in december 1994 gaan wonen. De buitenkant bleef vrijwel ongewijzigd, op een nieuw dak na. Binnen moest er veel veranderd worden, zoals dubbel glas en isolatie van de muren.

Een prijzentuin

Niet alleen het huis was de grote trots van de nieuwe bewoners, vooral hun prachtig aangelegde tuin sprong in het oog. Liefst 2 keer ontvingen zij de ereprijs voor de mooiste Haagse tuin, toegekend door de Koninklijke Maatschappij Tuinbouw en Plantkunde.

In een interview met De Posthoorn vertellen Jacques en Mariël trots ‘dat zij de tuin zelf hadden ontworpen, terwijl geraadpleegde tuinarchitecten verschillende ideeën hadden afgekeurd.' Sproeien deed Jacques liever zelf in plaats van een sproeiinstallatie: ‘Dan heb je tenminste contact met de planten!’

Van moeder op dochter

In 2019 is Mariël's echtgenoot (woonde vanaf 2015 in verpleeghuis Duinhage), op 93-jarige leeftijd overleden. Het huis en de tuin werd voor haar alleen te groot. Zij ging op zoek naar een appartement, kleiner en praktischer. Juist in die periode was Pennie ook op zoek naar een andere woning. “In de zomer van 2020 trokken wij tijdelijk in het oude huis van mijn moeder, bedoeld als overbrugging, totdat we iets anders zouden vinden. Met een prachtige zomer, ondanks de Coronacrisis, en het strand vlakbij, raakten we steeds meer enthousiast over Kijkduin en borrelde het idee op om misschien wel in het huis te blijven. Maar dan zou er wel wat moeten gebeuren om het naar onze zin te maken.”

Originele Duikerdetails

Zo werden er plannen gemaakt om drastisch te verbouwen. Hoewel Pennie het over één ding eens was: de originele Duikerdetails, zoals ze die noemt, moesten behouden blijven. “We besloten om de buitenzijde zo origineel mogelijk te houden. We hebben de garage gesloopt - die in de jaren '50 was aangebouwd door de familie Veldhoen -  en de kozijnen geschilderd in een originele ‘Duikergeel’ en 'zwart'. Het hek kreeg het huisnummer mee, ook dit is in een speciaal voor Duiker ontworpen lettertype gemaakt! ”

De gedeelde voordeur is nog steeds herkenbaar, zij het niet meer deelbaar. De originele klopper en deurgreep heeft Pennie door een smederij geheel laten stralen en weer in ere hersteld.

De witte buitenkant

Op de oude foto’s is nog goed te zien dat de buitenzijde van het huis oorspronkelijk baksteen-bruin was. “Vermoedelijk heeft de familie Veldhoen, toen zij zelf eigenaar werden, het huis wit geschilderd, net zoals bij veel andere Duikerwoningen in Kijkduin in die tijd werd gedaan. De witte buitenzijde hebben we echter maar zo gelaten, het zou te ingrijpend zijn geweest om alles eraf te halen.”

Over het wit geschilderde huis herinnert Rob Jansen zich nog het volgende verhaal: “Vlak voor het overlijden van onze moeder, toen zij al vrij ver aan het dementeren was, ben ik met haar nog een keer naar Kijkduin gegaan. Toen we voor het huis stonden zei ze verschrikt: “Dit is het niet! Nee hoor, we gaan weg! Ze herkende het niet meer, waarschijnlijk omdat het wit was. We zijn daarna nog even wat gaan drinken, maar ze wilde alleen maar naar huis. Ze was helemaal van slag.”

De verbouwing is achter de rug en de tuin helemaal opnieuw aangelegd. Wanneer we de oude foto er bijhalen met de familie Hendriks poserend voor hun huis, zien we een sterke gelijkenis met de pas aangelegde tuin. “Laten we de foto van toen weer overmaken!”

En zo staat na 100 jaar de Scheveningselaan 136 er weer trots bij! Een aanwinst voor Kijkduin!